Wiecha, inaczej nazywana świętem wiechowym, wierzchowym czy wiankowym, to tradycja budowlana sięgająca wielu wieków wstecz. Polega ona na umieszczeniu na szczycie dachu kolorowego wieńca, symbolizującego ukończenie robót konstrukcyjnych. Poniżej wyjaśniamy dlaczego tradycja ta jest tak popularna. Powiemy, co symbolizuje piła i młotek, jakie obowiązki powinien wypełnić inwestor budowy oraz kiedy właściwie wiesza się tę nietypową ozdobę.

Symbolika wiechy – święta ukończenia pracy

Zawieszenie wiechy było znakiem, iż budowa szkieletu domu została zakończona. Ten ważne etap prac budowlanych był i jest nadal okazją do świętowania i radości. Przede wszystkim jest wyrazem wdzięczności za ciężką pracę przy budowie domu. Kiedyś przejawiało się to zawieszeniem plecionego z żywych roślin wianka na pierwszej przybitej krokwi. Miało to zapewnić temu miejscu szczęście i pomyślność. Nieraz wieszano także narzędzia ciesielskie, takie jak piłę czy młotek, które symbolizowały ciężką, ręczną pracę cieśli. Oczywiście nie obyło się bez ugoszczenia zarówno pracowników jak i rodziny. przez to wiecha zamieniała się w małą uroczystość. Była to uczta zarówno dla ludzi, jak i swego rodzaju ofiara składana bóstwom.

Skąd właściwie pomysł wiechy, czyli wieńca na dachu domu?

Tak jak w innych branżach, tak i w budownictwie obecne są pewne zwyczaje, które w większym lub mniejszym stopniu przestrzegane są na każdej budowie. Należy do nich właśnie wiecha.

Jej tradycja w Polsce sięga XIV wieku. Rychłe ukończenie pracy  zwiastowały dwa małe święta: popłatne i wiechowe właśnie.

Popłatne to przybicie ostatniej belki dachowej, na której to cieśla wycinał zwyczajowo datę ukończenia tego etapu budowy. Potem można było świętować  i uroczyście zawiesić wiechę. W dawnej Polsce kiedy przesądy miały wielką moc, jeszcze przed rozpoczęciem budowy starano się zapewnić jej powodzenie, a samo miejsce postawienia budynku okadzano ziołami. Następnie z gałązek i liści wiązano wiechę, która jak wierzono zapewniała przyszłym mieszkańcom domu pomyślność. Skąd to przekonanie? Wynikało ono z ludowych wierzeń, iż w drzewach mieszkają bóstwa opiekuńcze, a składając im ofiarę zapewnimy mieszkaniu stabilność, trwałość i bezpieczeństwo. Dlatego też początkowo wiecha często była po prostu małym drzewkiem przystrojonym wstążkami.

Bez wiechy na budowie nie ukończysz domu czyli przesądy i wierzenia

Zarówno kiedyś jak i dziś wierzy się, iż zaniechanie tej tradycji źle wróży i mało kto pozwala sobie na opuszczenie uroczystości. Wiecha na budowie to zarówno pomyślność przedsięwzięcia jak i wyraz wdzięczności. Nawet przy dużych inwestycjach miejskich nieraz żuraw zawiesza tradycyjny wieniec na samym szczycie budynku.  Dawniej wierzono, że pominięcie świętowania wiechy to obraza drzewnych bóstw i problemy budowlane, a nawet pech dla mieszkańców.

Jakie jeszcze przesądy narosły wokół wiechy i budowy domu?

Oto one:

• brak wiechy to gwarantowany pech, a budynek może się zawalić lub paść ofiarą pożaru,
• pominięcie zawieszenia wieńca to obraza dla ekipy budowlanej, która w każdej chwili może opuścić miejsce budowy,
• nie powinno się zaczynać budowy domu w poniedziałek, ani też wprowadzać do niego na początku tygodnia,
• domu nie buduje się na rozdrożu dróg, na przecięciu  się żył wodnych, ani w miejscu gdzie kiedyś wydarzyło się nieszczęście,
• zamiast gospodarzy pierwszą noc w nowym mieszkaniu powinien spędzić ktoś inny, co zagwarantuje tym pierwszym tylko dobre sny i udane mieszkanie w nowym miejscu,
• nad wejściem do mieszkania wiesza się podkowę by zapewnić domownikom szczęście

Pomimo rozwoju budownictwa i technologii oraz zanikaniu dawnych tradycji, wiecha nadal jest kultywowana na wszelkiego rodzaju budowach. Czasem jest to przystrojony wianek zawieszony na szczycie budynku, czasem powiewające na wietrze kolorowe wstążki, ale zamysł zawsze jest ten sam. Także impreza kończąca ten etap budowy pozostaje tradycyjnym gestem dziękczynnym i w różnej formie świętowana jest do dziś.

Kto przygotowuje tradycyjny wianek i z czego jest zrobiony?

Przygotowanie wieńca zazwyczaj należy do obowiązków wykonawcy, który doskonale zdaje sobie sprawę z tego, iż wiecha to na budowie bardzo ważny etap pracy. Zazwyczaj ta symboliczna ozdoba budynku wykonana jest z kwiatów, innych roślin i krzewów rosnących w okolicy. Już samo jej przygotowywanie jest świętem i traktowane jest bardziej jako przywilej niż obowiązek. A kiedy zawiśnie na szczycie dachu jest to wyraźny znak dla właściciela domu, że czas na przygotowanie imprezy końcowej.

Pora na świętowanie czyli obowiązki inwestora

Przyjęło się, że kiedy budowlańcy wykonali już swoją pracę i pewien etap budowy został zakończony, inwestor w podziękowaniu zaprasza pracowników oraz rodzinę i znajomych do wspólnego świętowania. Warto zając się tym odpowiednio wcześniej, by wszystko było dopięte na ostatni guzik.

Czas i miejsce wiechy na budowie

W dobrym tonie jest omówić termin i miejsce imprezy, tak by pasowała ona wszystkim zainteresowanym. Najlepiej wybrać popołudnie lub wieczór niedługo po zakończeniu prac i odpowiednio wcześniej poinformować uczestników.  To czy spotkanie odbędzie się pod nowym dachem, czy pod chmurką nie jest aż tak ważne, choć znaczący wpływ na decyzję może mieć tutaj pogoda.

Organizacja wiechy na budowie

Zorganizowanie imprezy na budowie, gdzie nie ma zaplecza kuchennego, a nierzadko przecież także prądu i wody nie jest łatwe. Jednak dla chcącego nic trudnego. Polowe warunki nie powinny nikogo zrazić. W końcu to nie impreza u królowej, tylko wiecha na budowie. Organizator może sam przygotować stoły i krzesła, lub poprosić o pomoc wykonawcę robót. Powinien też zapewnić jednorazowe talerzyki, sztućce i kubki, a dodatkowo serwetki czy papierowe ręczniki. Jeszcze przed imprezą trzeba przygotować miejsce do gotowania lub wytyczyć miejsce na ognisko. Nie powinno się zapominać o koszach na śmieci, by następnego dnia plac budowy nie wyglądał jak pobojowisko.

Menu

Zarówno katering jak i przygotowanie jedzenia na miejscu mają swoje plusy i minusy. Gotowe posiłki to niewątpliwie duże ułatwienie oraz oszczędność czasu. Pieniędzy już niekoniecznie. Za to nie trzeba się martwić o ilość potraw, składniki czy przewóz wszystkiego na miejsce. Jedzenie zostanie dostarczone w odpowiednich pojemnikach, poporcjowane, przygotowane według ustaleń i gotowe do spożycia. W trudnych warunkach może to być znaczącym ułatwieniem.

Natomiast nic tak nie integruje ludzi jak wspólne przygotowywanie posiłków, żarty przy cięciu patyków na kiełbaski czy długie rozmowy przy ognisku. Warto rozważyć tę opcję, by impreza toczyła się swobodnie, a osoby uczestniczące miały okazję się zintegrować. Oczywiście będzie to wymagało sporych nakładów pracy i przygotowań, ale być może przy pomocy rodziny czy znajomych okaże się to bardzo miłym preludium do zabawy.

A czego się nie robi by impreza na nowe mieszkanie okazała się udana? Oprócz posiłków należy także przygotować napoje, w miarę możliwości zarówno zimne jak i ciepłe. Obowiązuje tu dowolność, mogą to być soki, napoje gazowane, woda, kawa, herbata. Tradycyjna wiecha na budowie nie może się też odbyć bez choćby minimalnej ilości alkoholu, choć zależy to od gospodarza. Jeżeli nie życzy sobie on zakrapianej imprezy niepisane prawo nakazuje wręczyć budowlańcom po butelce wódki. Niezależnie od tego wspólne świętowanie będzie udane.

Wiecha na dach – szczęście w domu

Mówi się, że gość w dom – Bóg w dom, więc może rację bytu ma także powiedzenie wiecha na dach – Bóg w dom? A na budowie wiecha jest jak dobry omen. Zadanie zostało wykonane, dobre duchy udobruchane, można cieszyć się i zakończyć ten etap prac przez rozpoczęciem kolejnego. Dlatego też nawet w dwudziestym pierwszym wieku nikogo nie dziwi zielony wianek i kolorowe wstążki powiewające na dachu budynku.